Επιστημονικός Υπεύθυνος:
Γ. Παπακωνσταντίνου
Χρηματοδότηση:
Επιτροπή Ερευνών Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η έρευνα επιδιώκει να προσεγγίσει επίκαιρα ζητήματα νοηματοδότησης του ελληνικού αστικού τοπίου του 20ου αιώνα μέσα από τον κριτικό επαναπροσδιορισμό της θεωρητικής συγκρότησης της αναπαράστασης εν γένει και ειδικά των κινηματογραφικών ανακατασκευών της πόλης. Σ’ αυτό το πλαίσιο τίθενται συγκεκριμένα ερευνητικά ερωτήματα που αφορούν στη διευθέτηση με σύγχρονους όρους των ακόλουθων: α. της σχέσης ιστορίας και ιστορικής έρευνας με την κινηματογραφική αναπαράσταση, β. του ρόλου που διεκδικεί η κινούμενη εικόνα ως το νέο πεδίο ιστορικής διερεύνησης της πόλης αλλά και ως δυναμικό εργαλείο που δύναται να ενεργοποιήσει έναν συνεκτικό λόγο για τη σύγχρονη αρχιτεκτονική παραγωγή και γ. της αξιοποίησης των δυνατοτήτων της ψηφιακής τεχνολογίας και των βάσεων δεδομένων για τη συγκρότηση, διατήρηση και αξιοποίηση σπάνιου αρχειακού υλικού.
Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζεται το σκεπτικό της έρευνας συνίσταται στη συγκρότηση ενός νέου μεθοδολογικού εργαλείου για τη συστηματική διερεύνηση των πολλαπλών ανακατασκευών της εικόνας της πόλης στον κινηματογράφο τεκμηρίωσης, με δυνατότητα ελέγχου και επαλήθευσης των πορισμάτων. Το μεθοδολογικό εργαλείο συνδυάζει δημιουργικά κρίσιμες έννοιες της θεωρίας της πόλης και της πολεοδομίας με τη νέο-φορμαλιστική, πλάνο-προς-πλάνο ανάλυση, στατιστική επεξεργασία και ερμηνεία του κινηματογραφικού έργου. Για τη συγκρότηση της μεθόδου εξετάζονται σύγχρονες θεωρήσεις περί ποσοτικοποίησης αισθητικών παραμέτρων και περί αναπαράστασης της πληροφορίας με τρόπους που αυτή να γίνεται κατανοητή από ερευνητές με διαφορετικό υπόβαθρο και βαθμό εξοικείωσης με τις νέες τεχνολογίες.
Η πρωτοτυπία του εργαλείου έγκειται στην επιλεκτική χρήση όρων της θεωρίας της πόλης στο πλαίσιο μιας αισθητικής προσέγγισης του κινηματογραφικού έργου. Η σημασία των αναμενόμενων αποτελεσμάτων συναρτάται άμεσα με τη συνεισφορά της μελέτης ως προς τα τρία επιμέρους ερευνητικά ερωτήματα που θέτει. Ως προς το πρώτο ερώτημα, ο αυξανόμενος αριθμός έργων στη διεθνή βιβλιογραφία υπογραμμίζει την ανάγκη για διαρκή επαναδιαπραγμάτευση της σχέσης του κινηματογράφου –του κατεξοχήν μοντέρνου εκφραστικού μέσου του 20ου αιώνα– με την ιστορική έρευνα αλλά και την ιστοριογραφία. Κάθε ξεχωριστή «εθνική περίπτωση» εμπλουτίζει το διεθνή διάλογο που βρίσκεται σε εξέλιξη και στον οποίο εκκρεμεί μία εμπεριστατωμένη ανάπτυξη της ελληνικής εμπειρίας. Ως προς το δεύτερο ερώτημα, η μελέτη εντοπίζει και ανταποκρίνεται σε ένα σημαντικό κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Παρά τη ποικιλία και τη φαινομενική πληρότητα των υπαρχουσών εκδόσεων, τα αποτελέσματα διακρίνονται από σχετική ασάφεια ως προς τους ερευνητικούς στόχους και τα μεθοδολογικά εργαλεία. Ως προς το τρίτο και πιο σημαντικό ερώτημα, η μελέτη προβλέπει το σχεδιασμό ενός πιλοτικού έργου που πραγματοποιείται για πρώτη φορά στον ελληνικό χώρο. Ο διαδικτυακός κόμβος της βάσης δεδομένων για την ελληνική πόλη: α. έχει αναστοχαστική δράση, αφού λειτουργεί ως εργαστήριο πειραματικών διερευνήσεων πάνω στα πορίσματα της βιβλιογραφικής έρευνας (practice-based research), β. ανατροφοδοτεί την εκπαιδευτική διαδικασία όχι μόνο του αρχιτέκτονα/πολεοδόμου αλλά και όλων όσων ερευνούν το πολυσύνθετο φαινόμενο της πόλης από διαφορετικές αφετηρίες, γ. συνεισφέρει στην πανευρωπαϊκή προσπάθεια ανάδειξης και δημιουργικής αξιοποίησης των αρχείων με νέους, εναλλακτικούς τρόπους.
Επιστημονικός υπεύθυνος: Γ.Παπακωνσταντίνου
Εξωτερικός συνεργάτης: Σταύρος Αλιφραγκής, μεταδιδακτορικός ερευνητής ΤΑΜ
Βάση δεδομένων: Γιώργος Καλαούζης
Συντονισμός & Επεξεργασία οπτικοακουστικού υλικού: Ιφιγένεια Χαρατσή
Οργανωτική και τεχνική υποστήριξη: Ελένη Πισπίρη